محمد محمدی ملایری، ادیب و تاریخ‌نگار، استاد دانشگاه تهران و دانشگاه‌های دولتی لبنان و دانشگاه آمریکایی بیروت بود. از او علاوه بر مقاله‌های بسیار به زبان عربی و فارسی و کتاب فرهنگ ایرانی پیش از اسلام، مجموعه شش جلدی تاریخ و فرهنگ ایران به یادگار مانده‌است.

کتاب فرهنگ ایرانی پیش از اسلام در یازده گفتار تنظیم شده است:

گفتار یکم، آثار فرهنگی ایران و سرگذشت آن در حمله‌ی اعراب
گفتار دوم، تاثیر تشکیلات اداری ساسانیان در دولت خلفا
گفتار سوم، دبیران ایرانی پیش از اسلام و پس از آن
گفتار چهارم، نهضت علمی عصر عباسی و ترجمه‌ی آثار ایرانی
گفتار پنجم، چند کتاب تاریخی که از پهلوی به عربی ترجمه گردید
گفتار ششم، قصه‌ها و افسانه‌های ایرانی در ادبیات عرب
گفتار هفتم، اندیشه‌های فلسفی و علمی در ایران از دوران انوشیروان تا قرن‌های نخستین اسلامی
گفتار هشتم، جندی‌شاپور، مرکز پزشکی ایران پیش از اسلام و در قرن‌های نخستین اسلامی
گفتار نهم، حکمت عملی و اخلاق در ایران و اسلام
گفتار دهم، کتاب‌هایی که در موضوع ادب به زبان عربی تالیف شده
گفتار یازدهم، آیین نگارش فارسی و نثر فنی عربی

هر گفتار به مقاله‌ی جداگانه‌ای می‌ماند که مقدمه، چند زیربخش و نتیجه‌گیری پایانی دارد. مستندسازی بحث‌ها با پانوشت‌های هر صفحه انجام شده و هم از کتاب‌های کهن و هم از کتاب‌های خاورشناسان نقل قول شده است. جمله‌ها بسیار روان و پاراگراف‌بندی تا اندازه‌ی زیادی سازمان‌یافته انجام شده است. برای نمونه‌ای از چگونگی نگارش کتاب یکی از پاراگراف‌های دیباچه‌ی آن در پی می‌آید:
"یکی از کارهای خردمندانه‌ی ساسانیان آن بود که نیروی دولت خویش را با تقویت فرهنگ ملی و زنده‌کردن دین و آیین ایرانی که خود بزرگ‌ترین پشتیبان بود هرچه استوارتر گردانیدند. نخستین سنگ‌بنای عظیم به دست اردشیر بابکان گذارده شد. بدون شک بزرگ ترین خدمت او به مردم این سرزمین کوششی است که در راه گردآوردن قسمت‌های پراکنده‌ی اوستا و نشر دین زردشت به کار برد. این سیاست بخردانه که جانشینان وی نیز از آن پیروی کردند در تکمیل وحدت ملی ایران و نیرومند ساختن ایرانیان اثر معجزه‌آسایی داشت و به زودی چشم معاصران این دولت را خیره ساخت. اردشیر با این کار خود توده‌های از هم گسیخته‌ی ایرانی را در یک راه درآورده و همه را در زیر یک پرچم دارای یک دین و یک آرمان گردانیده بود."