(بررسی و نقد اندیشه‌های ریچارد رورتی)

نویسنده : محمدعلی تقوی

هدف اصلی ریچارد رورتی، فیلسوف پست‌مدرن آمریکایی، آن است که لیبرالیسم را به‌گونه‌ای تبیین کند که با اندیشه‌های پست‌مدرن در عصر تکثر و عدم ایقان سازگار جلوه نماید. همانند سایر متفکران پست‌مدرن، وی بر آن است که مفاهیم بنیادین سنتی در فلسفه ماننده «طبیعت انسان» یا «طبیعت جهان» تصنعی هستند. اما به نظر او، تمایل پست‌مدرنیستی به ساختارشکنی نباید راه را بر «عدم مسئولیت اخلاقی» بگشاید. دغدغه‌ی رورتی حفظ فرهنگ لیبرالی حقوق بشر و مدارا، بدون ارجاع به مفاهیم سنتی فلسفه‌ی غرب است. وی بدین منظور پراگماتیسم خاص خود را مطرح می‌کند که دربرگیرنده‌ی سه محور اصلی است:

الف) رد نظریه‌ی معرفتی بازنمایی

ب) عقلانیت مبتنی بر حس جمعی همبستگی

ج) نفی بنیان‌گرایی در پذیرش دیدگاه‌های اخلاقی و سیاسی

در زمینه‌ی اندیشه‌ی سیاسی،رورتی هواخواه یک نوع «لیبرالیسم معطوف به رویه» است که هدفش در حوزه‌ی عمومی، اجتناب از ستم و تحقیر دیگران، و در حوزه‌ی خصوصی، تسهیل خودآفرینی است. البته دیدگاه‌های رورتی در همه‌ی این زمینه‌ها با چالش‌هایی جدی از سوی منتقدانش مواجه شده است.