نویسنده : الیاس‌بن‌یوسف نظامی

کتابی که پیش رو دارید مشتمل بر 20 مقدمه در باب موضوع اخلاق، موعظه و حکمت است که یکی از اجزای اثر خمسه حکیم نظامی گنجه‌ای است. در بخشی از متن این کتاب می‌خوانید: « مخزن‌الاسرار منظومه‌ای است حکمی – اخلاقی و تا حدودی عرفانی که قابل تقسیم بر سه بخش مشخص است: بخش نخست که بیشتر حاوی مقدمات سنتی از قبیل توحید و مناجات، نعوت پیامبر اکرم، مدح و ممدوح، بیان اهمیت و مقام این دفتر و امثال این‌هاست؛ دوم بخشی که می‌توان آن را عرفانی خواند، شامل توصیف دل و عوالم آن و بیان چگونگی خلوت و پرورش دل؛ سوم بیست مقاله که بیشتر موضوعات آن‌ها را امور اخلاقی و دینی تشکیل می‌دهد؛ مقالاتی کاملا مستقل از یکدیگر که خط فکری ویژه‌ای را دنبال نمی‌کند و هر مقاله مذیل به حکایتی در اثبات مطلب است. مخزن ثمره تاملات و مکاشفات و درون بینی‌ها و دلکاویهای نظامی و تاریخ حکمت ذوقی و شعری ایران دومین نمونه عمده از آن چیزی است که مورد سلف ارجمندش، حدیقه سنایی، شیوه‌ی «تحقیق»، یعنی آمیزه‌ای از حکمت و عرفان و طرح تبیین دقایق عرفان و اخلاق بر پایه تدبر و ژرف‌نگری همراه با استدلال تمثیلی، خوانده‌شده است...»