گردآوری و ترجمه : سیدمحمد آل‌مهدی

هنگامی که روند تکامل اندیشه اندیشمندی را از گذر تألیفاتش مطالعه و بررسی می کنیم، هر اثر او تنها یکی از شمار آثارش نخواهد بود، بلکه بیانگر مرحله ای از مراحل فکری اوست که با مراحل فکری دیگرش رابطه دیالکتیکی دارد و غالباً با واژه هایی چون «رشد» و «توسعه»، «پیشرفت» و «تحول» و «تکامل» تعبیر می شود. از این رو در هر زمان و نسبت به هر یک از اندیشه هایش باید جویای رابطه آن نوشته با هدف کلی نویسنده باشیم و چنانچه موضوع به پروژه سنگینی - که هنوز پایان نیافته است ـ مربوط باشد، رابطه آن نوشته را با آنچه نویسنده در درازمدت خواهان تحقق آن بوده است دنبال کنیم.
از گذر گفت و گوهای مندرج در این کتاب می توان به سیر اندیشۀ محمد عابد جابری اندیشمند مراکشی و منابع و روش او در مطالعه میراث فکری گذشتگان و نقد پروژه «عقل عربی» او که حسن حنفی متفکر مصری آن را «مهم ترین و پر حضورترین و شناخته شده ترین و بحث برانگیزترین پروژه در حوزه اندیشه عربی» توصیف کرده است پی برد.