(مقامات خواجه بهاءالدین نقشبند و مقامات خواجه علاءالدین عطار) 

نویسنده : محمد پارسا 

تحقیق و تصحیح : مریم حسینی

انیس الطالبین و عده السالکین کتابی است در شرح احوال و افکار و مقامات خواجه بهاءالدین نقشبند. از این کتاب دو تحریر وجود دارد: مفصّل و مختصر. در تحریر مفصّل، به صراحت از صلاح بن مبارک بخاری به عنوان نویسنده یاد شده است، درحالی که در منابع و در فهرست ها، این کتاب به خواجه محمد پارسا و عمّ او، حسام بن یوسف بخاری نیز منسوب است.

این کتاب در مناقب خواجه بهاءالدین نقشبند است و یکی از مهم‌ترین و کهن‌ترین کتاب‌هایی است که در اصول طریقت نقشبندیه و احوال مؤسس این طریقت تاکنون به رشته تحریر درآمده است. اکثر محتویات رشحات عین الحیات که از امهات مآخذ این طریقت است، از انیس الطالبین، اخذ شده است. همچنین قدسیه (کلمات بهاءالدین نقشبند) تألیف خواجه محمد پارسای بخارایی و بحث‌های مربوط به طریقت نقشبندیه در نفحات الانس من حضرات القدس، از آثار نورالدین عبدالرحمن جامی، منتخبات و یا نقل جمله‌به‌جمله‌ای از محتویات انیس الطالبین است . 

مطالب انیس الطالبین، در 4 بخش (قسم) بیان شده است: قسم اول آن، در تعریف ولایت و ولی است که مؤلف با استفاده از آیات و احادیث درباره ولایت و ولی بحثی را مطرح می‌کند. قسم دوم، در شرح ابتدای احوال خواجه و ذکر سلسله خواجگان است که مؤلف در آن شجره مشایخ طریقت را برمی‌شمارد. قسم سوم، در بیان صفت و احوال و اقوال و اخلاق خواجه بهاءالدین است که در حقیقت اساس تألیف کتاب این قسم است. در این قسم، عقاید خواجه بهاءالدین درباره طریقت و درویش و خلوت و... با استفاده از آیات و احادیث و اشعار نقل شده است و بیشتر کلمات قصار خواجه با عنوان «و می‌فرمودند» بیان شده است. قسم چهارم: در ذکر سایر کرامات و ظهورات و احوال و آثاری است که از خواجه در محال تلاطم امواج بحار ولایت به ظهور آمده است .