مقالات این مجموعه که به مناسبت‌های مختلف نوشته شده عمدتا مرتبط با نقد هویت علوم اجتماعی و تاریخی است که نگارنده کوشیده است بیشتر رابطه پژوهش تاریخی ـ تجربی را با رد و اثبات تزها در علوم اجتماعی و تاریخی به بحث بگذارد' .توصیف, تبیین و نقد', 'شالوده‌های ماتریالیسم پراتیکی مارکس', 'بحران تئوری و بحران چشم‌انداز تاریخی', 'نظریه و عقیده', 'نقدی بر معیار ابطال‌پذیری پوپر 'و 'مارکسیسم‌ها و نقد 'مقالات این کتاب هستند .بدین سان بخش اعظم کتاب نقد و بررسی اندیشه‌های مارکسیستی است ;ازجمله نویسنده اذعان می‌دارد...' :می‌توان الگویی را تصور کرد که بنابر آن مارکسیسم چیزی جز ماتریالیسم تاریخی و به تعبیر روشن‌تر سراسر چیزی جز نقد اشکال زندگی اجتماعی و تاریخی انسان و از آن جا بیان پراتیک انتقادی و انقلابی نیست .در مرحله کنونی زندگی اجتماعی و تاریخی انسان, مارکسیسم چیزی جز پراتیک نقد سرمایه‌داری نیست .'...