حسن قاضی مرادی در کتاب «ملکم‌خان؛ نظریه‌پرداز نوسازی سیاسی در صدر مشروطه» تلاش کرده است ضمن مرور زندگی سیاسی و اجتماعی ملکم‌خان او را به عنوان نماد روشنفکری عصر مشروطه مورد کاوش قرار دهد. روشنفکری که ابتدا شیفته "غربی‌سازی" جامعه است و به اصلاحات از بالا دل بسته، اما با شکست این روش، "نوسازی" سیاسی را برمی‌گزیند و نقد سنت در پایین‌ترین سطوح جامعه را تئوریزه می‌کند و زمینه‌سازی اصلاحات در سطوح بالای ساخت سیاسی را در اصلاح فرهنگ جامعه جست‌وجو می‌کند. او با انتشار روزنامه قانون بخش تازه‌ای از زندگی خود را آغاز کرد، دوره‌ای که به اصلاح برخی رویکردهای وی در حوزه اندیشه سیاسی منتهی شد.

قاضی‌مرادی در کتاب خود نه‌ تنها زندگی ملکم‌خان را مرور و سیر اندیشه‌های وی مورد بررسی قرار می‌دهد، بلکه جاهایی در مقام پاسخ به برخی قضاوت‌های یکجانبه‌نگرانه درباره ملکم‌خان و عموم روشنفکران عصر مشروطه برمی‌آید.

در مقدمه کتاب «ملکم‌خان؛ نظریه‌پرداز نوسازی سیاسی در صدر مشروطه» چنین آمده است؛

«بررسی انتقادی آرا و فعالیت‌های متفکران و روشنفکرانی که در معرفی اندیشه مشروطه‌خواهی به ایرانیان و زمینه‌سازی فکری و عملی تاسیس حکومت مشروطه پیشگام بوده‌اند، وجهی از بزرگداشت صدمین سالگرد نهضت مشروطیت است. در این وجه، پرداختن به اندیشه‌ها و فعالیت‌های سیاسی ملکم‌خان نیز الزامی می‌شود؛ چرا که او برجسته‌ترین روشنفکر صدر مشروطه از لحاظ نقشی بود که روشنفکران در نهضت مشروطه‌خواهی به عهده گرفتند. او "بیدارکننده ایرانیان" خوانده شد؛ پس ضروری است تا برای شناخت خود بدانیم او که تا چنین جایگاه بلندی رسید نسبت به "بیداری" ما چه می‌اندیشد.»