این کتاب، مصاحبه‌ پروین قریشی و نسرین تخیری با حسن قاضی‌مرادی پژوهشگر و مترجم در حوزه روانشناسی اجتماعی و تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، درباره عصر زرین فرهنگ و تمدن ایرانی در سده‌های سوم تا پنجم هجری است. قاضی‌مرادی این مقطع را یگانه دوره‌ای در تاریخ ایران می‌داند که ایرانیان با تولید فکر با تسخیرشدگی‌شان رویاروی شدند.

او معتقد است آنها هر چند در تولید فرهنگ و تمدن این عصر مردمان دیگری نیز فعال بودند، دستاوردهای این عصر به طور عمده نتیجه فعالیت همه‌جانبه‌ ایرانیان بود. دستاوردهای فرهنگی و تمدنی این دوران تأثیر مهمی در خیزش دوره نخست رنسانس اروپایی، در سده دوازدهم میلادی، داشت و آوازه‌ای جهانی یافت.

پروین قریشی ابتدای کتاب داستان نگارش آن را اینگونه شرح می‌دهد: 

 

«در بهار 1390 در مجلسی حضور داشتم که آقای قاضی‌مرادی نیز حضور داشت. گوشه‌ای نشسته بود با دو سه نفر صحبت می‌کردند. یکباره شنیدم که گفت: دقیقاً، عصر زرین فرهنگ ما در شروع رنسانس در اروپا نقش داشت. خواسته و ناخواسته به صحبتشان گوشش دادم. صحبت او باعث شد به سؤال‌هایی که گاهی به آن‌ها فکر می‌کردم، فکر کنم. همیشه این سؤال را داشتم که اگر با خواندن فردوسی و رودکی و خیام می‌دیدم که این‌ها تا چه حد به خرد اهمیت می‌دادند این توجه آن‌ها به خرد از کجا ناشی می‌شد! قبول داشتم که ظهور اندیشه‌های بزرگ در افراد یک سرزمین یک تصادف نیست و بزرگان هر سرزمین فرهنگی و تمدنی، به نوعی عصاره‌ تجارب مردم آن سرزمین هستند....»