به هر حال به طور خلاصه، می توانیم بگوییم که بنابر آموزش علوم دقیقه طبیعی، مجموع جهان طبیعت تابع قوانینی است مستقل از وجود انسان متفکر بر روی زمین. اما این قوانین تا آنجا که فکر ما قادر به درک آنها است، با عملی که متوجه هدفی نهایی است، وفق دارند و به همین دلیل می توان آنها را صورت بندی کرد».

به طور مختصر، ماکس پلانک می نویسد: «در همان لحظه که این پرسش پیش می آید که برای یافتن شالوده استواری که بر روی آن بتوانیم دیدگاه خود را از طبیعت و از جهان به صورت کلی به شکلی علمی بنا کنیم، به کجا باید رجوع کنیم، ذهن فوراً متوجه صحیح ترین علم طبیعی یعنی علم فیزیک می شود.

ولی این علم هم نتوانسته است، از شیوع بیماری این لحظه بحرانی تاریخ برکنار باشد. ادعای صحت و اعتباری که علم فیزیک دارد، نه تنها از خارج این علم مورد تردید قرار گرفته است، بلکه حتی در داخل حوزه این علم هم، روح پریشانی و متناقض به فعالیت افتاده است».