ترجمه : احمد شایگان ،محمود متحد ،حسن مرتضوی ،اکبر معصوم‌بیگی ،فیروزه مهاجر

 

زمانی که آنتونیو گرامشی در 8 نوامبر 1926 در رم دستگیر شد، همسرش یولیا تازه فرزند دوم‌شان را به دنیا آورده بود. گرامشی در زمان دستگیری نماینده‌ی حزب کمونیست ایتالیا بود و دستگیری او و شماری از همکارانش با نقض مصونیت پارلمانی آن‌ها انجام شد که گام تازه‌ای در تحمیل حکومت فاشیستی در ایتالیا شمرده می‌شد ... چندین ماه بعد او را به میلان منتقل کردند تا در دادگاه ویژه‌ی دفاع از کشور به محکومیت‌اش رسیدگی شود. محاکمه‌ی گرامشی در این دادگاه بیش از یک سال، تا اواخر مه 1928، به درازا کشید و در 4 ژوئن همان سال به بیست سال زندان محکوم شد ... در همین دوران انتظار برای محاکمه در میلان بود که گرامشی طرح نخست خود را برای آن‌چه دفترهای زندان نام گرفت شکل داد ... با این همه، مدتی طول کشید تا این یا هر طرحی را درباره‌ی کار فکری به بوته‌ی عمل گذارد. در 8 فوریه‌ی 1929 کار را بر روی نخستین دفترش آغاز کرد ... آن شکل از تولید فرهنگی که گرامشی در دفترها بیش‌ترین توجه خود را معطوف به آن کرد ادبیات است. با این همه، ادبیات نه در قالب آثار عظیم ابدی، بلکه اغلب در بستر قرائت و جذب آن در فرهنگ‌ها و تاریخچه‌های ویژه به تصویر کشیده می‌شود. اما چشم‌گیرتر از دست‌اندازی‌های گاه‌وبی‌گاهش به جهان ادبیات تراز اول و تحقیق ادبی‌اش، درگیری پی‌گیرانه‌اش با ادبیات عامه‌پسند، تولید و اشاعه‌ی آن بود. رویکرد او تاریخی بود و همیشه می‌کوشید تا تولید ادبی را به فرایند تاریخی مربوط کند که آن را تولید کرده و در آن سهیم بوده است. هم‌چنین این رویکرد سیاسی بود، تا حدی که در سراسر تأملاتش درباره‌ی ادبیات حضور داشت و فرهنگ رشته‌ی پنهان مسئله‌ی سیاسی ناگفته‌ای بود ... در اواخر سال 1932، حکم گرامشی از بیست سال به دوازده سال تخفیف یافت ... سرانجام، در آوریل 1937، محکومیت زندانش پایان یافت؛ اما در 25 آوریل دچار خون‌ریزی مغزی شد و دو روز بعد مرد.

تقسیم این مجلد به نه بخش و معیار ما برای گزینش و نظم‌وترتیب آن‌ها نیاز به توضیحاتی دارد. بخش یکم (فرهنگ پرولتاریایی) از مقالاتی تشکیل شده که از ویراست‌های گوناگون ایتالیایی نوشته‌های اولیه‌ی گرامشی انتخاب شده است. هشت بخش باقی‌مانده، که همگی شامل نوشته‌هایی است که از دفترهای زندان گزیده شده‌اند، مسائل مهم‌تری را از نظر گزینش و گروه‌بندی مطرح می‌کنند. گرامشی برخی از نخستین دست‌نوشته‌های یادداشت‌های خود را در سال‌های 1931-1933 در زندان توری و 1934-1935 در درمانگاه فورمیا بازنویسی کرد.