ترجمه : ثمین نبی‌پور

 

وقتی صحبت از نخوردن گوشت یا گیاهخواری می شود، بی اختیار یاد صادق هدایت می افتیم که معروف ترین گیاهخوار ایرانی بوده و اولین کتاب را در ایران در این باب نوشته با عنوان فواید گیاهخواری، کتابی که با این سخن از امیر المومنین آغاز می شد: بدن خود را مقبره حیوانات نسازید. البته چنان که می دانیم در اسلام خوردن گوشت نهی نشده و این سخن نیز از باب عدم زیاده روی در گوشت خواری گفته شده است.

در دنیای فرهنگ و ادب و هنر نامداران فراوانی بوده اند که از خوردن گوشت حیوانات پرهیز می کرده اند که در کتاب حیوان خواری اثر جاناتان سفران فوئر به برخی از آنان اشاره شده است. این کتاب که با ترجمه ثمین نبی‌پور و به همت نشر مثلث منتشر شده اگرچه در نهایت یک هدف را با کتابهایی نظیر فوائد گیاهخواری دنبال کرده و بر این نکته تاکید دارد به جای خوردن جیوانات بهتر است از گیاهان تغذیه کنیم اما از رویکردی متفاوت بهره می‌برد، یعنی نویسنده به جای آن که روی فوائد خوردن گیاهان تاکید داشته باشد روی مضرات حیوان خواری متمرکز شده و به همن دلیل نیز عنوان حیوان‌خواری برای آن برگزیده شده است.

همین رویکرد باعث شده است که این بار با کتابی متفاوت روبه‌‌رو باشیم که از واقعیت‌هایی که اغلب یا از آنها غافل بوده‌ایم و یا اینکه به سادگی از کنارشان گذشته‌ایم سخن گفته است. بنابراین نویسنده افقی روی خواننده می‌گشاید که کاملا برای او تازگی دارد. بحث مخالفت با وسوسه‌ها و جذابیت‌های گوشتخواری برای اغلب مردم در میان نیست، بلکه نویسنده از در تقابل با یک فرهنگ غذایی درآمده، فرهنگی که در دل زندگی مدرن انسان در سده گذشته (به مرور) شکل گرفته و بنابراین از ویژگی‌های خاص خود نیز برخوردار است. البته این پیشرفته شدن و مدرن بودن در حوزه محصولات غذایی تبعات ناخوشایندی نیز داشته که همان صنعتی شدن محصولات غذایی است و محصولات گوشتی نیز در این وادی جای می‌گیرند؛ در این پروسه در آنچه مشخصا تأمل برانگیز است پرورش صنعتی حیوانات است که جاناتان سفران فوئر در کتاب حاضر نگاهی محققانه و منتقدانه بدان داشته است. برای مثال در بخشهایی از فصل دوم نویسنده به رابطه انسانها و ماهی‌ها پرداخته و آن را به جنگ تشبیه می‌کند، جنگی که انسانها با صید و خوردن ماهی‌ها به راه انداخته‌اند باعث شده که در طی پنجاه سال گذشته از هر ده ماهی تون یا کوسه یکی در اقیانوس باقی بماند و این در حالی است که تلاش‌های انسان برای صید ماهی‌ها در حال گسترش است و این کشتار روزافزون باعث به هم خوردن تعادل اکوسیستم شده است و تا چند دهه دیگر برخی از انواع ماهی‌ها منقرض خواهند شد. اما این جنگ شکل دیگری هم دارد و آن چیزی نیست جز پرورش صنعتی. آیا انسان با پرورش صنعتی ماهی‌ها به بقای آنها کمک می‌کند و یا اینکه با تغییرات ژنتیکی همراه با این پرورش صنعتی، آنها را بیشتر با خطر روبه‌رو می‌کند.