صمد علاوه بر نویسندگی، آموزگار، محقق فرهنگ فولکلور آذربایجانی و مترجم نیز بود. با این حال، به‌نظر می‌رسد خوانندگان آثار بهرنگی با ترجمه‌های او کمتر آشنا باشند. حال آنکه در نوشته‌های او به ترجمه‌ی چندین داستان کوتاه از نویسندگان برجسته‌ی ترکیه و جمهوری آذربایجان شوروی نیز برمی‌خوریم. این نویسندگان، هریک در سبک و سیاق خود، به مسائلی چون فقر و جهل و عقب‌ماندگی در جامعه‌های خود پرداخته‌اند. آن‌ها با بیان انواع نابسامانی‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و نقد نظام‌های اداری ناکارآمد در حکومت‌های استبدادی به این موضوعات، نزدیک شده‌اند. بدون شک چنین نوشته‌هایی احترام و همدلی صمد را برمی‌انگیخت، زیرا تجربه‌های شخصی‌اش از فقر و محرومیت، از او شخصیتی منتقد و متعهد به مسئولیت‌های اجتماعی ساخته بود، تا جایی که احمد شاملو او را «چهره‌ی حیرت‌انگیز تعهد» نامیده است.