داستان‌های عبرت‌انگیز به گفته‌ای کامل‌ترین اثر روایی سروانتس- بعد از دن کیشوت و شاید هم در حد آن است- دوازده داستانی را دربر می‌گیرد که خالق دن کیشوت در حد فاصل 1558 تا 1603 نوشته بود. این دفتر که در سال 1613 انتشار یافت چون وسیله «وقت‌گذرانی بسیار عفیفانه‌ای که در آن رفعت و باروری زبان کاستیلی نمایانند» توصیف می‌شد تا انکیزیسیون را قانع کند که این داستان‌ها هدفی جز درس اخلاق و پاکی و عفت ندارد و می‌خواهند بیاموزند که قدم‌نهادن در راه کج چه نتیجه‌های ناگواری به‌بار می‌آورد و تقوا است که قهرمانان را رستگار می‌کند. در این مجموعه‌ الگوهای گوناگونی از قشرهای گوناگون جامعه دوران نویسنده، چون اشراف و بزرگ‌زادگان، نجیب‌زادگان خرده‌پای، دانشجویان، نظامیان و... روی می‌نمایند. شخصیت‌هایی که مانند خود نویسنده طمع بند و حبس و اسارت در دیار بیگانه را چشیده‌اند و سرانجام پس از سالیانی توانسته‌اند به وطن بازگردند به بیان احساس‌های خود می‌پردازند... داستان‌های عبرت‌انگیز چه در اسپانیا و در چه در کشورهای دیگر با همان توجهی که به دن کیشوت شده بود با استقبال رو‌به‌رو شد و نویسندگان متعددی به تقلید از آن داستان‌هایی نوشتند، حتی شخصیت ادبی بزرگی چون لوپه ده بگا نیز در این راه قدام برداشتند، ولی کارهای هیچ‌کدام نتوانستند تا حد داستان‌های سروانتس رفعت یابند.