ا نیلی‌پور گرچه مسئلهی آگاهی، پیدایش و کارکرد و ماهیت آن در انسان از زوایای بسیار متعدد علمی، فلسفی و اجتماعی... مورد بحث بوده است، با این همه میتوان گفت که از نظر علمی ما هنوز در ابتدای راه هستیم: هیچ نظریه‌ای تاکنون سخن آخر را نگفته است و تا رسیدن به نظریه‌ای که همهی جوانب این پدیدهی شگرف بشری ــ پدیده‌ای که جوهرِ انسان شدنِ بشر را توضیح میدهد ــ راهی طولانی در پیش داریم. همچنین ما باید دریابیم که هوموساپیینس چگونه به آگاهی دست یافت و علم و هنر و اخلاق را آفرید. و این تحولِ عظیم، این دستاوردِ شگفت‌انگیز، بدون نیاز به یک جهش جدید پدید آمد. کشفِ مکانیسمِ موجِد این تحول بزرگ‌ترین دستاورد بشری خواهد بود: کشف چگونگی تحولِ آن موجودِ وحشیِ جنگلی به انسان امروزی. سی سال کار مداوم جولیان جینز در این زمینه، کوشش‌های او در تبیین پاره‌ای از مسائل روان‌شناختی انسانِ امروزی و توضیح بسیاری از رفتارهای انسان کهن از خلال ادبیات باستانی، چنان شگفت‌انگیز و گاه تکان‌دهنده است که بدون تردید نمیتوان از آن‌ها به آسانی گذشت. قرائتِ زبانیِ آگاهی، در کنار قرائت کارکردی و ابزاری آن، و قرائت‌های دیگر، طیف وسیعی در مقابل ما برای تعمق میگشایند که دانشجو و پژوهش‌گرِ آگاهی اگر هم برای مسائل مطروحه در آن‌ها پاسخی نداشته باشد، لااقل باید پرسش‌های مطرح‌شده را بداند.