نویسنده : پیتر هاپکرک
   ترجمه : رضا کامشاد
 

عملیات سازمانهای جاسوسی روس و انگلیس در آسیای مرکزی و ایران

انگیزۀ دستیابی به هند و اهداف استعماری، امپراتوری ‏های قدرتمند روس و انگلیس را به مبارزه‏ ای بی ‏امان کشاند که از سال‏ های آغازین قرن نوزدهم، با هجوم قوای روسی به شمال ایران، شروع شد و تا سال ۱۹۰۷ (۱۳۲۵ ق)، زمان امضای قرارداد مصالحه بین روس و انگلیس، ادامه یافت. کارزار پهناور این مبارزه، «بازی بزرگ»، منطقۀ حایل بین روسیه و هند از کوه ‏های پربرف قفقاز در غرب تا ترکستان چین و تبت در شرق را در بر می ‏گرفت. دیری نپایید که این منطقه صحنۀ رقابت دستگاه ‏های جاسوسی و میدان وسیع ماجراجویی افسران نظامی و اطلاعاتی، مأموران سیاسی حرفه ‏ای و کاشفان جوان و بلند‏پرواز طرفین گردید. برخی از این بازیگران در هیئت مبدل روحانیان مسلمان یا زایران بودایی به میدان می‏ رفتند و دیگران در لباس کامل نظامی، بازیگران بسیاری وارد صحنه شدند. بیش از صد نفر در این ماجراها نقش داشتند که دست کم سه نسل را در بر می ‏گیرد.

کتاب «بازی بزرگ» داستان جذاب و مهیج ماجراهای خوش و ناخوش این بازیگران است که با استفاده از آرشیوهای هند و انگلیس اغلب از زبان خود آنان بیان می ‏شود.