کارآگاه برلاخ که از سرطان رنج می‌برد و فقط یک سال فرصت زندگی دارد، به دنبال حل معمای مرگ بهترین افسرش اشمید و محاکمه‌ی جنایتکاری است که سال‌ها پیش با او شرط بسته آدم بکشد بی‌آنکه قانون بتواند مشتش را باز کند. قاضی و جلادش مثل دیگر رمان‌های پلیسی فردریش دورنمات مبارزه بین خیر و شر است. برخلاف قهرمان‌های تر و فرز و خوش‌قیافه‌ی رمان‌های پلیسی امریکایی و برخلاف قهرمان‌های تروتمیز و زیرک رمان‌های پلیسی اروپایی، کارآگاه‌های دورنمات گروهی پیرمرد داغان و روبه‌موت هستند و برلاخ هم یکی از آنهاست؛ کسی که مرگ را انتظار می‌کشد اما سرشار از شور زندگی است.

فردریش دورنمات این رمان را در سال 1950 نوشت و کتاب درسال 1954 به زبان انگلیسی منتشر شد. او در قاضی و جلادش دنیایی پر از هراس و امید، ابر و آفتاب، مرگ و زندگی آفریده است.