بخش اصلی کتاب عبارت است از بررسی آخرین دولت‌هایی که، پیش از اسلام، در اطراف عربستان وجود داشته‌اند: در شمال به دولت‌های تدمر و بطرا پرداخته‌ایم و از غسانیان، که کمتر به کار ما می‌آمده، سخنی نگفته‌ایم. در شرق، به تفصل تمام پادشاهی نیمه مستقل حیره را مورد بحث قرار داده‌ایم و کوشیده‌ایم همۀ آثار ایران و تمدن ایرانی را که در تاریخ این دولت به چشم می‌خورد بازنماییم.

در جنوب غربی عربستان، یعنی یمن، ایرانیان مدت یک قرن نقشی عظیم داشته‌اند. در این کتاب به موضوع فتح یمن به دست ایرانیان، حاکمان ایرانی یمن، و نیز اسلام آوردن ایشان اهمیت فراوان داده‌ایم و سعی کرده‌ایم اشتباهات تاریخ‌نویسان را در مورد نام و تعداد حکام ایرانی یمن تصحیح کنیم.

بخش آخر کتاب را به بررسی عوامل ایرانی در حجاز اختصاص داده‌ایم. علی‌رغم قلت مدارک، خوانندگان درمی‌یابند که در این سرزمین، فرهنگ ایران تأثیر فراوان داشته است و اهل حجاز با ایرانیان روابط تجاری استواری داشته‌اند.

کلمات گاه از فارسی به زبان‌های دیگر رفته و سپس به عربی باز آمده‌اند، برخی دیگر از زبان‌های بیگانه به فارسی رفته و از آنجا به عربی راه یافته‌اند، بسیاری از کلمات را دانشمندان کهن، فارسی پنداشته‌اند اما ریشه‌های بیگانۀ آنها آشکار است، برای برخی دیگر از کلمات، ریشه‌ای در هیچ زبانی یافت نمی‌شود، برخی از کلمات هم در زبان‌های کهن ایرانی ریشه دارند و هم در زبان‌های کهن سامی... .

علی‌رغم همۀ این سردرگمی‌ها و دشواری‌ها، انتشار فهرست کلمات فارسی و روشن ساختن درجۀ ترددّ آنها در متون کهن، ممکن است هم گوشه‌ای از تأثیر فرهنگ ایرانی را در جهان عرب جاهلی بازنماید، و هم در برخی بررسی‌های زبان‌شناسی فارسی سودمند افتد.

از توضیحات نویسنده