کتاب به ده فصل با عناوین زیر تقسیم شده است: قرن هفدهم: رمان پیکارسک؛ قرن هجدهم: رمان در دوره نئو کلاسیک ها؛ قرن نوزدهم: رمان در دوره رمانتیک ها و رمان رئالیستی و رمان ناتورالیستی؛ قرن بیستم: رمان رئالیستی قرن بیستم؛ رمان در عصر مدرنیسم، رمان جریان سیال ذهن، گذار از مدرنیسم به پست مدرنیسم، رئالیسم جادویی و رمان پست مدرن. نویسنده در هر بخش ابتدا با توضیحی فشرده و موجز به ویژگی ها و شاخصه های آن گونه یا ژانر از رمان می پردازد و در ادامه به معرفی رمانهایی که به عنوان آثار شاخص آن ژانر انتخاب شده می پردازد.

بیشترین حجم کتاب به معرفی رمانها اختصاص یافته است. در هر بخش از کتاب پس از معرفی هر رمان، به صورتی فشرده و موجز به درونمایه آن پرداخته شده و شرحی نسبتا کامل از مضمون رمان در اختیار خوانندگان قرار داده می شود. البته شرح داستان هر رمان با چنین جزئیاتی می تواند به طور کامل داستان آن را لو دهد؛ بنابراین شاید بهتر بود نویسنده به جای اینکه تا این اندازه روی داستان رمانها زوم کند، بیشتر به معرفی و تحلیل داستانها پرداخته بود.

«کتاب پیدایش و دگرگونی رمان» پیشنهاد مناسبی است برای آنها که می خواهند درباره رمان بیشتر بدانند و همچنین بهترین رمانهای نوشته شده در سبک های مختلف ادبی را بشناسند. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که نویسنده در این میان از رمانهای مهم ایرانی هم غافل نشده و از اوایل قرن بیستم که رمان نویسی در ایران جدی می شود نمونه هایی را برگزیده و به مخاطبان کتاب معرفی کرده است: بوف کور، چشمهایش، نیمه غایب، اهل غرق، شوهر آهوخانم، سنگ صبور و... از جمله رمانهای ایرانی معرفی شده در این کتاب هستند.ن پوردانا در انتخاب رمانهای فارسی نیز کوشیده به سراغ نویسندگان از نسل های مختلف رفته و با معرفی شاخص ترین اثر هر نویسنده، برای خواننده ای که علاقمند است به طور مقدماتی با رمان و رمان نویسان مطرح ایرانی آشنا شود، فرصتی مقدماتی را مهیا می سازد.