بیان (سیروس شمیسا)
نویسنده : سیروس شمیسا
آخرین کتاب از سه گانهی دکتر شمیسا، کتاب «بیان» است. در این کتاب نیز دکتر شمیسا باز همچنان که شیوهی مألوف و مطلوب اوست به مدد کتب تألیف شده در قدیم و در چهارچوب اصطلاحات کهن، به ارائهی نظریات تازه و مثالهای نوین پرداخته است. همانطور که دیدیم علم معانی از جملاتی که در معنای خود به کار نمی روند بحث میکند. اما علم بیان مطالعهی واژگانیست که درمعنای اصلی خود به کار نمیروند.
در واقع اساس علم بیان مطالعهی انحاء سخن مخیل است. در کتاب میخوانیم: “بیان، ایراد معنای واحد به طرق مختلف است، مشروط بر اینکه اختلاف آن طرق مبتنی برتخییل باشد، یعنی لغات و عبارات به لحاظ تخییل (تصویر) نسبت به هم متفاوت باشند.”
واژهی تخیل به ادبیات گره خورده است. تصاویر و تخیلات سازندهی و معرف جهان شاعراند. و بحث از تصویرهای شاعرانه، موضوع علم بیان.
“در قدیم بررسی این تصویرها را در چهار مقولهی مجاز و تشبیه و استعاره و کنایه محدود کرده بودند؛ اما امروزه تصویرهای دیگری هم در علم بیان مطرح است از قبیل: اسطوره، سمبل، آرکی تایپ که در فارسی به کهن الگو، سنخهای باستانی، نمونههای ازلی و صور اساطیری ترجمه شده است.”
در باب اهمیت علم بیان نگارنده مینویسد: “هر علم معیار و محک و روش و آیین و به اصطلاح متدولوژی خاصی دارد که آن علم را بدان وسیله میسنجند و بررسی میکنند. مثلا ً صحت و سقم مسائل علم شیمی را درآزمایشگاه میسنجند و با تجربه و آزمایش اثبات و رد میکنند. زبان را با دستور زبان ارزیابی میکنند. اما محک و متدولوژی ادبیات تا حد بسیار زیادی علم بیان است. با علم بیان می توان والایی و استورای یا فرودستی و خامی آثار ادبی را سنجید. درجهی نوآوری و تقلید را اندازه گرفت و کلا ًبه بسیاری از مسائل ادبی به صورت دقیقی پاسخ داد.”
و نیز در پیشگفتار دکتر شمیسا اذعان میدارد که: “پیآمد در دست نبودن کتب امروزی و کارآمد در زمینههای این گونه علوم ادبی – و یکسره یافتههای دانشهای نوین و تکامل یافتهیی از قبیل زبانشناسی و نقد ادبی… را باد هوا انگاشتن – به خوبی در تحقیقات ادبی ما منعکس است. مثلا ً بررسی آثار شاعرانی چون حافظ (و نظامی…) ملاحظه میشود که دیدگاههای بدیعی و بیانی که مخصوصا ً در اوج اهمیت است به محاق فراموشی سپرده شده است. حال آنکه بر اهل نظر آشکار است که کسانی که مثلا ً به بدیع یا بیان تسلط کافی و نظر پویایی نداشته باشند لااقل از درک پنجاه درصد از لطایف و نکات و معنی ابیات حافظ و نظامی – و کثیری از صاحبان سبک – عاجز خواهند بود.
در واقع اساس علم بیان مطالعهی انحاء سخن مخیل است. در کتاب میخوانیم: “بیان، ایراد معنای واحد به طرق مختلف است، مشروط بر اینکه اختلاف آن طرق مبتنی برتخییل باشد، یعنی لغات و عبارات به لحاظ تخییل (تصویر) نسبت به هم متفاوت باشند.”
واژهی تخیل به ادبیات گره خورده است. تصاویر و تخیلات سازندهی و معرف جهان شاعراند. و بحث از تصویرهای شاعرانه، موضوع علم بیان.
“در قدیم بررسی این تصویرها را در چهار مقولهی مجاز و تشبیه و استعاره و کنایه محدود کرده بودند؛ اما امروزه تصویرهای دیگری هم در علم بیان مطرح است از قبیل: اسطوره، سمبل، آرکی تایپ که در فارسی به کهن الگو، سنخهای باستانی، نمونههای ازلی و صور اساطیری ترجمه شده است.”
در باب اهمیت علم بیان نگارنده مینویسد: “هر علم معیار و محک و روش و آیین و به اصطلاح متدولوژی خاصی دارد که آن علم را بدان وسیله میسنجند و بررسی میکنند. مثلا ً صحت و سقم مسائل علم شیمی را درآزمایشگاه میسنجند و با تجربه و آزمایش اثبات و رد میکنند. زبان را با دستور زبان ارزیابی میکنند. اما محک و متدولوژی ادبیات تا حد بسیار زیادی علم بیان است. با علم بیان می توان والایی و استورای یا فرودستی و خامی آثار ادبی را سنجید. درجهی نوآوری و تقلید را اندازه گرفت و کلا ًبه بسیاری از مسائل ادبی به صورت دقیقی پاسخ داد.”
و نیز در پیشگفتار دکتر شمیسا اذعان میدارد که: “پیآمد در دست نبودن کتب امروزی و کارآمد در زمینههای این گونه علوم ادبی – و یکسره یافتههای دانشهای نوین و تکامل یافتهیی از قبیل زبانشناسی و نقد ادبی… را باد هوا انگاشتن – به خوبی در تحقیقات ادبی ما منعکس است. مثلا ً بررسی آثار شاعرانی چون حافظ (و نظامی…) ملاحظه میشود که دیدگاههای بدیعی و بیانی که مخصوصا ً در اوج اهمیت است به محاق فراموشی سپرده شده است. حال آنکه بر اهل نظر آشکار است که کسانی که مثلا ً به بدیع یا بیان تسلط کافی و نظر پویایی نداشته باشند لااقل از درک پنجاه درصد از لطایف و نکات و معنی ابیات حافظ و نظامی – و کثیری از صاحبان سبک – عاجز خواهند بود.
مشخصات کتاب بیان (سیروس شمیسا)
مشخصات | |
---|---|
شناسنامه کتاب | |
عنوان : | بیان |
ناشر : | نشر میترا |
نویسنده : | سیروس شمیسا |
نوبت چاپ : | پنجم |
تاریخ انتشار : | 1399 |
نوع جلد و قطع : | شومیز - وزیری |
تعداد صفحات : | 363 |
شابک : | 9789648417739 |
وزن (گرم) : | 520 |
نوشتن نظر جدید
این محصولات قبلا توسط مشتریان خریداری شده اند شما قصد خرید ندارید؟
شاخهها
- رمان ، داستان کوتاه
- زبان اصلی
- شعر
- تاریخ،فلسفه،سیاست
- ادبیات،نقد ادبی،زبان شناسی
- قرآن،دین،دین پژوهی
- هنر،موسیقی،معماری،عکاسی
- سینما، تئاتر
- فرهنگ و واژه نامه
- روانشناسی،علوماجتماعی،تربیتی
- اقتصاد،مدیریت،حقوق
- کودک و نوجوان
- خانواده،سرگرمی،عمومی
- علمی، فنی، آموزشی
- پزشکی،بهداشت،ورزشی
- لوح فشرده (CD , DVD)
- نشریات
- نقشه،اطلس،جغرافی
- کتابهای 50 درصد تخفیف
مقالات مرتبط با محصول
مقاله مرتبط با این محصول وجود ندارد.