(تحلیل تطور پارادایمی رمان و نقد رمان در ایران)

نویسنده : یاسر فراشاهی‌نژاد 

فرار از فُرم، روایت همنشینی و واگرایی همزمان گفتمان‌های متفاوت و گاه به ظاهر متضاد است. فرار از فرم، روایتی تاریخی، فکری و ادبی از برخورد و آمیختگی سنت و تجدد است. در این کتاب می‌بینیم که از یکسو، روشنفکران روزگار مشروطه از سنت به کام تجدد بهره می‌برند و از دیگرسو، اندیشه‌ورزان دینی، برای برکشیدن نهاد دین در جهان جدید، به سنت رنگ و لعابی متجددانه می‌دهند. این هردو گروه گرچه گفت‌و‌گویی پنهانی را پی‌نهاده‌اند، در نهایت وارد گفت‌و‌گویی عمیق و کارا با جریان مخالف نمی‌شوند و این ماجرا، ناگزیر به مباحث مرتبط با زیباشناسی و ادبیات راه می‌یابد.‌ به دیگرسخن، اندیشمندان دینی معاصر همچون روشنفکران سکولار از گفت‌و‌گوی متجددانه و شناخت دقیق جریان مخالف می‌گریزند، و به نوعی انحصارگرایی شبه‌مسلکی پناه می‌برند. از این‌رو، می‌توان گفت از بین رفتن امکان گفت‌وگوی روشنگرانه در فضای فکری ایران معاصر، زمینه را برای فرار از فرم گفت‌و‌گویی رمان نیز فراهم ساخته است….